Slaapproblemen bij kinderen

Inzicht en handvaten voor slaapproblemen bij kinderen

Deze blog helpt je met inzichten en handvatten. Eerst even enkele feiten.

Gezond slapen, zoals  voldoende slapen en regelmaat in waak en slaap,vormt het fundament voor de gezondheid van je kind.

• Het beïnvloedt de groei van brein en lijf positief
• het geeft mentale veerkracht
• verbetert de leerprestaties
• het geeft een gezond gewicht
• het geeft een goede weerstand
• helpt bij emotieregulatie en een goed zelfbeeld

Slecht slapen heeft ook effecten op je kind

• humeurigheid en hierdoor moeilijker in de omgang
• ontremd of impulsief gedrag (lijkt op ADHD)
• slechtere concentratie
• mindere schoolprestaties
• vaak ziek

Wanneer spreken we van slaapproblemen bij kinderen?

• Bij een tekort aan nachtelijke uren slaap of een (te vaak) onderbroken slaap
• wanneer je je kind 's morgens altijd wakker moet maken
• wanneer het kind geen eetlust heeft in de ochtend
  
• Bij overmatig veel slaapbehoefte overdag en nadelige gevolgen voor het dagelijks functioneren.

Er is zeker niet altijd een medische aandoening die de slaapproblemen veroorzaakt. Wanneer het wel een medische aandoening is (reflux, allergie, benauwdheid, jeuk, (oor)pijn, vergrote amandelen, (centrale) apneu . . ., dan ben je op de juiste plek bij je huisarts of in een slaapcentrum. Daar kunnen de artsen onderzoeken met welk probleem ze precies te maken hebben en wat er aan het probleem te doen is. Bij verdenking van onderliggende medische oorzaken is het verstandig snel te handelen om de periode van slecht slapen zo kort mogelijk te laten zijn.

Vaak zijn de slaapproblemen bij kinderen gedragsmatig.

Een voorbeeld hiervan is het "sleep onset association type".

Stel dat jij als ouder je kind hebt laten wennen aan een bedritueel. Maar door het (uitstel)gedrag van je kind wordt dit ritueel steeds langer en uitgebreider dan ontstaat er een inslaapprobleem. Het kind wordt afhankelijk van het lange ritueel om in te kunnen slapen (vb: voorlezen, samen in bed liggen, slaapliedje zingen, aaien, nachtlampje aandoen, nog even in de kamer blijven zitten….), en jij hebt niets meer over van de avond. Soms loopt het zelfs zo dat je kind als het wakker wordt ergens in de nacht het steeds opnieuw het gehele ritueel nodig heeft om te kunnen inslapen. Dit heeft veel impact op jouw tijd en energie. Wanneer jij moe wordt heb je minder rust en geduld en dat voelt je kind. Dit helpt niet mee om rustig te gaan slapen.

Een ander voorbeeld is het "limit setting type".

Sommige kinderen hebben moeite met grenzen die gesteld worden. Ze willen bijvoorbeeld pertinent niet naar bed. Ze doen er alles aan om tijd te rekken en steeds opnieuw uit bed te komen. Hoe lastig het ook is.... dit vraagt van jou dat je duidelijke grenzen stelt. Goed gedrag belonen en ongewenst gedrag begrenzen en duidelijkheid bieden. Consequent, liefdevol en rustig zijn en steeds dezelfde regels aandragen (iets aangepast aan de dag en het moment) kan dan wonderen doen. Misschien is het ook niet jouw sterkste kant. Toch is het "groter, sterker, wijzer en liefdevol zijn" van jou als ouder belangrijk om je kleine rustig in bed te krijgen.

De interactie en de gewoontes die zich ontwikkeld hebben tussen jou en je kind kunnen een slaapprobleem in stand houden. Ik zal enkele handvatten geven die je kunt toetsen aan jezelf en die je kunt uitproberen om het slaapprobleem aan te pakken. Let op dat je liefdevol en geduldig blijft. Wanneer dit moeite gaat kosten investeer dan eerst weer in je eigen veerkracht, ontspannen ademhaling en slaap om daarna verder te werken aan slaapverbetering van je kind.  Gelukkig zijn er genoeg voorbeelden in de praktijk die uitwijzen dat met een betrokken, sensitieve aanpak je kind snel beter gaat slapen. Hopen dat jouw kind een snelle leerling is.

Ooit deed men dit:

Ongewenst gedrag negeren. (Uitdooftechniek)

Je kon dan helemaal negeren, deels negeren (=kort, kalm en resoluut zijn) of in aanwezigheid negeren (aanwezig maar geen contact of aanraking).. Deze methode is zo moeilijk en discutabel dat hij als achterhaald mag worden beschouwd. Ouders voelen intuïtief al aan dat dit niet natuurlijk is en erg tegen het eigen gevoel indruist. Kinderen hebben veiligheid en geborgenheid en regulatie nodig van hun ouders en door te negeren ontbreekt het sensitief ouderschap. Je kind kan kiezen eerst nog erger gedrag te vertonen om jouw aandacht toch te krijgen. Begrijpelijk. Het kind wil aan jouw reactie en aanwezigheid toetsen of het veilig is om te gaan slapen en wat de grenzen zijn. Dus beter negeer je je kind niet, maar proberen jullie elkaar te begrijpen. Benoem wat je je kind ziet doen en ook wat je hoort. Noem hoe je het interpreteert en leg rustig uit wat het kind hiermee kan doen. Ook al is je kind nog niet in staat je woorden te begrijpen zal het de toon en de intentie aanvoelen en hier rustiger van kunnen worden.

Een voorbeeld:

Stel je kind blijft rechtop in bed staan. Je hebt hem al 3 keer rustig neergelegd en gezegd dat hij mag gaan slapen. Toch is de onrust groter dan de slaperigheid en lukt het je kind niet om te blijven liggen.

Als ouder kun je dan bijvoorbeeld dit zeggen:

"Kun je nog niet blijven liggen? Voelt het nog niet rustig genoeg voor je in je lijf? Heb je misschien het staan en het huilen nog even nodig om de dag los te laten en aan de nacht te kunnen beginnen? Moet er nog onrust verwerkt worden. Ik zal nog even in de buurt blijven zodat jij deze onrust kunt laten zakken. Huil maar even uit. Blijf maar even staan. Gaat het al beter? Misschien was het ook wat veel vandaag voor je? De combinatie van het kinderdagverblijf, samen met eten bij de Mac Donalds met al die andere spelende kinderen. Daarna schrok je na afloop nog van het bordje wat is gevallen in de keuken. Dat is best veel voor je geweest. Zelfs voor mij als mama is het een drukke dag. Ik ga dadelijk ook eerst even lezen voordat ik kan slapen. Dat kun jij nog niet hè, dus jij gaat even staan en uithuilen. Zo heb jij je eigen manier om de dag los te laten..... Morgen maken we een rustigere dag."

Je kunt eens proberen om een ander ritueel te maken met andere gevoelens, gedachten en gewoontes.

Een van de drie slaapvoorwaardes is dat je kind het naar bed gaan wel wil. (de andere twee zijn dat je kind rustig genoeg moet zijn en dat het slaperig genoeg is) In zwaar protest is de stress te hoog en word jij misschien wel boos. Dit is geen energie waarop je kind lekker kan gaan inslapen. Door je kind met positieve energie naar bed te brengen en fijne aandacht of neutrale belevingen aan het bedritueel te koppelen zal je kind zichzelf makkelijker reguleren en meer houvast hebben aan jou. Het helpt wanneer jullie je beiden positief voelen. Wanneer jij dan weggaat zal je kind meer vertrouwen en rust hebben wat de kans op succesvol inslapen vergroot.

Je kunt ook elke avond een plaatje op de rug tekenen van je kind als het eenmaal met de ogen dicht in bed ligt. Bij de hele kleintjes kan dat iets heel makkelijks zijn (streepjes / stipjes / vegen / kleine rondjes....) en bij de iets grotere kinderen een moeilijkere tekening. (Boom / bloem / vis / zon). Dit helpt je kind om zich af te sluiten van de omgeving, te focussen op iets kleins en daardoor alvast aangenaam in bed te liggen. Daarbij wil het kind hierdoor ook liever naar bed gaan dan zonder zo'n spelletje.

Het verlaten of vervroegen van de bedtijd

Misschien leg jij je kind wel iets te vroeg of juist iets te laat in bed. De slaperigheidssignalen zijn het teken dat het bedtijd is. Gapen, ogen wrijven, hangerig worden of huilerig zijn mogen jou aanzetten om je kind naar bed te brengen. Wanneer deze signalen wat eerder of later komen dan je gewend bent dan leg je misschien je kind net te vroeg of net te laat in bed. Dat maakt het inslapen lastiger. Met 30 tot 45 minuten later gaan slapen hoef je niet gelijk bang te zijn voor een tekort aan slaap. Door pas te gaan slapen bij slaperigheid leert je kind juist een beter slaap-waakritme ontwikkelen. Let eens op hoeveel je kind slaapt in vakantietijd en neem deze uren als richtlijn voor de individuele slaapbehoefte van jouw kind. Ook het slaapbehoefteschema van de National Sleep Foundation is een mooi houvast. Slaapbehoefte verandert per leeftijd, dus daarmee veranderen ook de bedtijden.

Ontspanningsmethoden toepassen.

Door in de latere avond de beeldschermen te vermijden en ook drukke spelletjes of lastige taakjes (opruimen) vlak voor het slapen te voorkomen zet je al een belangrijke stap. De hersenen van je kind moeten tot rust kunnen komen. Dit kun je doen door bijvoorbeeld op de bank even een boekje te gaan lezen, elkaar te masseren, verhaaltjes te vertellen, de dag door te nemen, een gezinsspelletje te doen, te kleuren of te tekenen, of andere rustige hobbymatige dingen te doen. Dim het licht een beetje en maak het rustig in huis. Eenmaal klaar voor het “naar bed gaan” kun je er gewoonte van maken dat je even op de bank de rug of benen of voeten van je kind masseert/wrijft. De aandacht weghalen bij het hoofd en de bewustwording van warme voeten helpt het inslapen. Stop je kind rustig, liefdevol en duidelijk in. Laat het zelf verder tot rust komen in bed en inslapen. Het zelfstandig inslapen geeft vertrouwen voor wakkere momenten in de nacht. Je kind kan dan ook weer zelf terug inslapen.

Ik hoop dat je aan deze tips houvast hebt of in ieder geval inspiratie hebt opgedaan hoe je zou kunnen beginnen.

Je kunt ook hulp vragen aan een Slaapoefentherapeut bij jou in de buurt. Kijk hiervoor op de adressenpagina.

Ik wens je veel succes.