Wat wordt er eigenlijk verstaan onder Slaapstoornissen?
Slaapstoornissen zijn slaapproblemen van blijvende of chronische aard die duidelijke gevolgen hebben voor het algemeen dagelijks functioneren. Slaapstoornissen kunnen een lichamelijke of een gedragsmatige oorzaak hebben. De behandeling van slaapstoornissen is heel verschillend en hangt af van de oorzaak of van meerdere oorzaken.
De International Classification of Sleeping Disorders III (ICSD-3) geeft een heldere uitleg over de verschillende slaapstoornissen.
Primaire slaapstoornissen.
Primaire slaapproblemen hebben hun oorsprong puur in de slaap zelf. Er zijn bijvoorbeeld slaapmedische of slaapneurologische onderliggende oorzaken. Bijvoorbeeld: er spelen ademstops in de nacht met snurken (apneu); er is sprake van Restless Legs (RLS); overmatige slaperigheid (hypersomnolentie), een kapot slaap-waaksysteem (narcolepsie), verstoorde biologische klok; of de kwaliteit en continuïteit van de slaap zijn het probleem.
Bekijk hier de apneu richtlijn
Secundaire slaapstoornissen
Secundaire slaapproblemen zijn het gevolg van een ander bestaand probleem. Bijvoorbeeld: lichamelijke pijn, opvliegers door de overgang, licht of geluid, piekeren, dagelijkse problemen, trauma’s, onrust in je leven, relatieproblemen, een ziekte zoals diabetes, parkinson, chronische pijn. De hele levensloop, zowel invloeden van de dag als van de nacht, op de korte termijn en van langdurige aard, houden sterk verband met de slaap.
Een slaapstoornis is dus niet alleen een nachtelijk probleem. Het is een 24-uurs probleem. Het verband met uw gedrag en gezondheid mag u niet onderschatten. Goed inzicht verkrijgen in de oorzaak, de aard en de ernst van het slaapprobleem is noodzakelijk om zelf grip te krijgen op uw slaap. Oorzakelijk behandelen is essentieel om er verbetering in te brengen.
Vicieuze cirkels en conditionering
Slaap is heel sterk te beïnvloeden door gewenning of gewoontevorming. Dit heet conditionering. Wanneer u 3 nachten even een kop thee heeft gedronken om 5;00 uur is de kans aanwezig dat u de vierde nacht ook om 5:00 uur wakker wordt omdat er thee gedronken moet worden. Het is al een gewoonte aan het worden. Dit geldt zelfs voor het “op de klok kijken”. Doe dit in de nacht nooit, want het went en u wordt er wakker van, uw gedachten springen op “aan”, u gaat denken “hoe lang nog” en “hoe lang al gehad”? Om wakker van te liggen….
Een vicieuze cirkel is snel gemaakt. Een paar nachten niet goed slapen en u gaat denken: “als ik dan deze nacht maar slaap”, u maakt spanning, angst en onrust. Soms verliest u het vertrouwen in uw functioneren de volgende dag. Dit ondermijnt de benodigde rust en ontspanning. U slaapt juist slechter en gaat nog meer twijfelen en onrust voelen….
Er zijn duizenden vicieuze cirkels te benoemen bij slapen. De breedte en diepteverbanden tussen pijn, gedrag, vermoeidheid, mentale problemen, ALK, zwangerschap…..en slaap is het werkterrein van de Slaapoefentherapeut. Hij of zij kan u helpen, onder andere door cognitieve gedragstherapie, de cirkel te doorbreken en terug te keren tot gewenst en gezond slaapgedrag met daarnaast minder fysieke of mentale problemen.
Chronische slapeloosheid (insomnia) is een slaapstoornis van gedragsmatige aard.
Chronische slapeloosheid vindt zijn oorzaak vaak in onrust, (werk)stress, piekeren, een opgejaagd gevoel door zorgen of te drukke dagen.
Opvallend is dat mensen met slapeloosheid overdag meestal niet in slaap vallen. Ze zijn wel vermoeid, maar ze doen geen dutjes overdag. Ze staan juist AAN en voelen zich overbelast. Vergelijk het eens met de metafoor van de sneltrein en de stoptrein.
Een sneltrein raast maar door, neemt vrijwel geen "pauzes" en heeft een lange remweg om tot stilstand (slaap) te komen.
Een stoptrein rijdt in een rustig tempo en stopt vele malen tussen A en B. Er is maar weinig voor nodig om tot stilstand (slaap) te komen.
Bent u meer een sneltrein of een stoptrein door de dagen heen? Start eens met 5 pauzes op de dag te nemen en tijdens deze pauzes serieus te ontspannen en te resetten. Probeer tijdens uw gebruikelijke bezigheden ook te vertragen. Loop, fiets, rijd op uw gemak en ren niet de trap op maar loop de trap op. Prop uw dagen niet vol, maar houdt uw weken luchtig en overzichtelijk. (Dus stel grenzen en zeg eens NEE) Dit soort interventies zijn meestal waardevol bij slapeloosheidsklachten.
Daarnaast is het behouden van vertrouwen in uw natuurlijke slaap essentieel. Uw slaap is niet kapot, er ligt gewoon teveel onrust in de weg om tot slapen te kunnen komen.